Bedel(Arasöz)
Temel Kavramlar
Bedel: Arapçada bir kelime ya da cümleden sonra bazen onunla her açıdan aynı olan(mutabık), bazen maddi bir parçasını(bazı), bazen de manevi bir özelliğini (iştimal) açıklayıcı başka bir kelime daha kullanılır. Buna bedel denir Bedel, kendinden önce gelen kelime(mübdelün minh)e irab bakımından uyar. Bu nedenle Arapçada bedel, tevâbi (tabi olanlar) konusu içerisinde ele alınır. Arapça Bedel konusu Türkçe dilbilgisinde arasöze karşılık gelir. Türkçe’de ara söz, iki virgül arasında, parantez içinde ya da iki kısa çizgi arasında yazılır. Arapçada ise asla araya VAV getirilmez. Türkçe ve Arapçada bedel( Ara söz), bir cümledeki herhangi bir öğeyi (özne, nesne, vb.) açıklayabilir. Aşağıdaki cümleleri inceleyiniz (kırmızı renkteki sözcükler bedel(arasöz); mavi renkteki yapılar mubdel minh(açıklanan öğe) )
· Arka sıradakilerden biri, gözlüklü olanı, bir soru sordu. (Özneyi)
· Dün komşumuza, Ali amcalara, gittik. (Dolaylı tümleci)
· Doğup, büyüdüğü yerleri, memleketini, çok özlemişti. (Nesneyi)
· Onu dün akşama doğru, saat beş gibi, Kızılay'da gördüm. (Zarf tümlecini)
Kaide
Arapçada bir sözcüğün ardından, bazen onunla aynı, bazen onun bir kısmını, bazen de ona ait bir özelliği açıklayan başka bir sözcük daha kullanılır. İşte buna bedel denir.
قَرَأْتُ الْكِتابَ " Kitabı okudum.
Bu ifadeden genel manada kitabın okunduğu anlaşılmaktadır. Ancak ne kadarının okunup okunmadığı konusundaki tereddütü ortadan kaldırmamaktadır. Burada الْكِتاب lafzının peşine ثلثَه kelimesini getirerek
الْكِتابَ ثلثَه قَرَأْتُ Kitabın üçte birini okudum
dediğimizde eklediğimiz bu kelime yani ثلثَه manayı daha da açık hale getirmekte, diğer ihtimalleri ortadan kaldırmaktadır. İşte bu eklenen kelimeye Arapçada bedel denmektedir.